Καλίδονα Ζαχάρως: Ιστορική αναδρομή στην παλιόβρυση

Γράφει η Τριανταφυλλιά Νιάρχου

«Στη βρύση την κρυόβρυση που 'ναι το κρυονέρι, 
μια βλαχοπούλα πήγαινε με το ασκί στο χέρι"….»

ή
« Σαν πας Μαλάμω μου για νερό 
Και γω στη βρύση καρτερώ….»

Η λαϊκή μας μούσα έχει αφιερώσει πολλά τραγούδια για τις βρύσες που υδρεύονταν το κάθε χωριό. Τραγούδια με σημασία, βγαλμένα μέσα από την καθημερινή ζωή των προγόνων..

Ο τόπος της βρύσης ήταν παλαιότερα ένας από τους πιο σημαντικούς του χωριού.

Αναπόφευκτα συναθροίζονταν όλοι, είτε για να πλύνουν τα ρούχα, είτε για να πιουν νερό, είτε για να το μεταφέρουν στα σπίτια τους, γυναίκες και άντρες συναντιόταν εκεί.

Ήταν μια τέλεια αφορμή για συζητήσεις, για ανταλλαγή νέων, ακόμη και για "προξενιά".

Ιδιαίτερα οι βοσκοί και οι αγρότες που γυρνούσαν από τα χωράφια τους αποκαμωμένοι, συνήθιζαν να κάθονται κατά παρέες στη βρύση και να στήνουν "τσιμπούσι" έστω με τα λιγοστά τρόφιμα που κουβαλούσαν.

Βέβαια, δεν πρέπει να προβλεφθεί το γεγονός πως η μεταφορά του νερού ήταν μια επίπονη διαδικασία για τους ίδιους τους ανθρώπους, αφού η βρύση μπορεί να βρισκόταν πάρα πολύ μακριά από το σπίτι, ίσως και χιλιόμετρα.

Στο χωριό μας υπήρχαν τρείς βρύσες.

Η μια ήταν πριν της «φοράδας το γκρεμό. Κτισμένη με πέτρα και πέτρινο σωληνάρι. Εκεί πότιζαν τα ζώα τους πριν φτάσουν στο χωρίο.

Και επειδή στο σωληνάρι έπιναν τα ζώα δεν πέραναν νερό για να πιούν. Η «Βρυσούλα» έτσι συνήθιζαν να την λένε.

Δυστυχώς χάθηκε με το πέρασμα του χρόνου από τις διάφορες επιχωματώσεις και ίσως η τελική της καταστροφή ήταν όταν τελειοποιήθηκε ο δρόμος.

Στο σημείο αυτό σήμερα από το βουνό τρέχει νεράκι.

ΟΙ άλλες δύο ήταν, η μία στη βόρεια πλευρά του χωριού , η παλιόβρυση, υπάρχει ακόμη και σήμερα, και η άλλη στη δυτική πλευρά του χωριού της Γεργούς η Βρύση.

Αυτή δεν υπάρχει σήμερα. Βυθίστηκε, χάθηκε. Δεν μας είναι γνωστό πώς..

Και οι δύο τους ήταν σαν δίδυμές αδερφές. Πέτρινες με σωληνάρι βαθουλωτό και στο πλάι δύο πεζούλια για να ξεκουράζονται οι επισκέπτες τους..

Τροφοδοτούσανε και οι δύο τους το χωριό με ξάστερο και καθαρό νερό. Πρωί και βράδυ γίνονταν λαϊκό προσκύνημα.

Γριές και νιές με το βαρέλι «ζαλιά» ή στον ώμο, περίμεναν με σειρά να γεμίσουν ό,τι «κάθικο» . είχαν.

Τις βήκες, επειδή έσπαγαν εύκολα δεν τις φέρναν συνήθως στη βρύση, τις γέμιζαν με το νερό στο σπίτι τους γιατί το κρατούσε πολύ δροσερό και φρέσκο..

Αν κάποιος χάλαγε τη σειρά γανώνονταν ομηρικοί καυγάδες. Για να αποφύγουν οι νοικοκυρές αυτά πάγαιναν αποβραδίς ή την κονταυγή να εφοδιαστούν το νερό .

Στις βρύσες γίνονταν και χαρούμενα πράγματα.

Οι νέοι του χωριού έκαναν την βόλτα τους προς τη βρύση σιγοτραγουδώντας όμορφες καντάδες.

Οι ερωτευμένοι φλέρταραν την αγαπημένη τους με στιχάκια και της εποχής.

Έδιναν ραντεβού στη βρύση με το αιτιολογικό να πάρουν νερό, και θόλωναν τα νερά στους ανυποψίαστους γονείς που νόμιζαν ότι το παιδί τους είναι προκομμένο και νοιάζεται για τις δουλειές του σπιτιού.

Οι δε μεγαλύτεροι και γεροντότεροι στέριωναν και προξενιά με τις συναντήσεις στη βρύση.

Επίσης γινόντουσαν πολλά κουτσομπολιά και σκόρπιζαν διχόνοιες μέσα στις οικογένειες.

Με λίγα λόγια γίνονταν το αλισβερίσι και αυτό ήταν μια πραγματική και ανθρώπινη πλευρά της καθημερνής ζωής. Με τα καλά της και τα άσχημά της..

Και ας μην ξεχνάμε το έθιμο που πήγαιναν τη νύφη τη Δευτέρα το πρωί στη Βρύση. .

Ας ήταν και από το ίδιο χωρίο , έπρεπε να τηρήσουν πιστά το έθιμο.

Αν ήταν από άλλο χωριό, πάλι το ίδιο αλλά και για να γνωρίσει η νέα νύφη τη βρύση και να παίρνει νερό για το νέο σπιτικό της.

Οι συγγένεια του γαμπρού έπαιρνε γλυκά και φαγητό , πήγαιναν στη βρύση τραγουδώντας, όταν έφθανα έπινε πρώτη η νύφη νέρο της εύχονταν καλούς απόγονους και σερνικό παιδί…

Έριχνε κέρματα στο σωληνάρι και πήγαιναν τα παιδιά που ήταν μαζί τους με το στόμα να πιάσουν τα κέρματα ..φυσικά για δικά τους…σκοτωμός με τα παιδιά πιο θα πιάσει τα περισσότερα κέρματα,,Δηλ. δεκάρες, πεντάρες. Πενηνταράκια, φράγκα. και ‘κανα δίφραγκο αν οι νεόνυμφοι είχαν οικονομική άνεση.

 Η μοναδική βρύση είναι η παλιοβρυση , που βρίσκεται πριν το Λαογραφικό μας Μουσείο, πρώην Διθέσιο Δημοτικό σχολείο.

Η παλιόβρυση νερό βγάζει μόνο τους χειμωνιάτικους μήνες..

Όλοι έχουν νερό στο σπίτι τους, και εξυπηρετούνται…

Σήμερα όλα αυτά λείπουν ..

Όλα αυτά τα όμορφα με τη γραφικότητα,, το ρομαντισμό και οι έντονες αντιδράσεις, ανήκουν στο παρελθόν.

Στην καθημερινή μας ζωή δεν υπάρχουν όλα αυτά.

Ευτυχώς που υπάρχουν οι Σύλλογοι που ασχολούνται με τις παραδόσεις και τα ήθη και έθιμα του κάθε τόπου και θα παραμείνουνε όλα αυτά όμορφες και γλυκές αναμνήσεις.

Επάνω στις αναμνήσεις αυτές θα πρέπει να χτίζουμε το μέλλον μας και να προσπαθούμε να τα διατηρούμε με όποιο τρόπο μπορουμε...

Triantafullia Niarchou-Πολιτιστικός Σύλλογος Καλίδονας "Σάρενα"